به نقل از «ایران اکونومیست»

عواقب اقتصادی و سیاسی درگیری مسلحانه ایران و آذربایجان

تاریخ انتشار: ۱۹ بهمن ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۰۵۰۵۵۴

درگیری مسلحانه بین ایران و آذربایجان می‌تواند پروژه‌های انرژی منطقه‌ای را به خطر بیندازد.

ایران و آذربایجان، کشورهایی با جمعیت  اکثریت شیعی که دارای پیوندهای قومی، زبانی و تاریخی به پهنای چندین قرن، در ماه ژانویه، زمانی که سفارت آذربایجان در تهران مورد حمله مسلحانه قرار گرفت، شاهد بالاترین تنش‌ها در روابط متشنج میان یکدیگر بودند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این مسئله به دنبال افزایش لفاظی‌های باکو از یک‌سو و حضور پررنگ‌تر نظامی ایران در مرز خود با آذربایجان در میانه مناقشه بین این دو همسایه بر سر اسرائیل بود.

گلنار متولی و ذوالفقار آقایف با انتشار یادداشتی با عنوان « آذربایجان، ایران و افزایش تنش در قفقاز» در بلومبرگ استدلال کرده‌اند این درگیری عواقبی برای منطقه بزرگ‌تر قفقاز دارد؛ منطقه‌ای که تحولات آن برای روسیه و ترکیه از اهمیت بالایی برخوردار است و با خط لوله‌هایی که نفت و گاز طبیعی را به غرب می‌فرستند، تلاقی می‌کنند.

1. پشت تنش‌های ایران و آذربایجان چیست؟

ایران دارای جمعیت آذربایجانی قابل توجهی است که تصور می‌شود حدود یک سوم جمعیت 85 میلیونی آن را تشکیل می‌دهند. ایران نسبت به برخی احساسات جدایی‌طلبانه در این مناطق تاکنون محتاط بوده است، این در حالی است که مقامات دولت آذربایجان ایران را متهم می‌کند که برخی از حقوق اقلیت‌ها -مانند حق آموزش به زبان خودشان- را نادیده می‌گیرد [ادعایی که از سوی تهران به عنوان یک مسئله تحریک‌برانگیز از سوی باکو تلقی می‌شود].

 

علاوه بر این، مقامات آذربایجان ایران را به دلیل حمایت از ارمنستان در درگیری طولانی مدت بر سر منطقه قره‌باغ کوهستانی مورد انتقاد قرار داده‌اند. و در نهایت تنش‌ها در 30 سال گذشته گه‌گاه به دلیل روابط نزدیک آذربایجان با اسرائیل و پروژه‌های انرژی با شرکت‌های غربی از جمله BP Plc شعله‌ور شده است.

2. درگیری آذربایجان و ارمنستان چه تأثیری بر ایران گذاشت؟

پس از پیروزی آذربایجان در جنگ 44 روزه با ارمنستان در سال 2020، باکو مناطقی را در امتداد 130 کیلومتری مرز خود با ایران که از دهه 1990 در تصرف ارامنه بود، پس گرفت. بدین ترتیب باکو بخشی از بزرگراه اصلی را که ایران را به ارمنستان متصل می‌کند -یک مسیر تجاری مهم به دریای سیاه و روسیه- به تصرف درآورد.

         

زمانی که آذربایجان عوارض سنگینی بر کامیون‌های ایرانی حامل کالا به ارمنستان وضع کرد، تهران به تندی واکنش نشان داد و عملاً تجارت بین آن‌ها را فلج و دسترسی ایران به بازارهای دورتر را به خطر انداخت. از سوی دیگر الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، ایران را به نادیده گرفتن درخواست‌ها برای توقف تحویل کالا به ارامنه در قره باغ کوهستانی متهم کرد. ایران و ارمنستان در مورد طرح‌هایی برای یک جاده جایگزین به دور از آذربایجان گفت‌وگو کرده‌اند.

3. اسرائیل چگونه درگیر است؟

آذربایجان یکی از تامین‌کنندگان عمده نفت اسرائیل است. این کشور هم‌چنین هواپیماهای بدون سرنشین با فن‌آوری پیشرفته و سایر تسلیحات را از اسرائیل خریداری می کند که در جنگ علیه ارمنستان بسیار به کار برده شد. بر اساس گزارش موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم، اسرائیل از سال 2011 تا 2020 پس از روسیه دومین تامین‌کننده تسلیحات به آذربایجان بوده است.

اسرائیل در اوایل دهه 1990 سفارت خود را در باکو، پایتخت آذربایجان افتتاح کرد و در این سال‌ها آذربایجان میزبان رهبران اسرائیل بوده است. هفته‌ها قبل از حمله به سفارت در تهران، پارلمان آذربایجان لایحه افتتاح سفارت در اسرائیل را تصویب کرد که به سیاست چند دهه‌ای نداشتن نمایندگی دیپلماتیک در سرزمین های اشغالی پایان می‌دهد –سیاستی که تا آن زمان به دلیل حساسیت تهران اعمال می‌شد. این در حالی است که ایران روابط باکو با اسرائیل را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند.

4. چرا ایران روابط آذربایجان با اسرائیل را یک تهدید می بیند؟

سال‌هاست ایران اسرائیل را به استفاده از این رابطه برای جاسوسی از ایران از طریق ابزارهایی مانند هواپیماهای جاسوسی بدون سرنشین متهم می‌کند. سرویس مرزی دولتی آذربایجان دریافت کننده اصلی اطلاعات پیشرفته و پهپادهای تهاجمی اسرائیل است. ایران اسرائیل را متهم کرده که پشتِ حملات به تاسیسات هسته‌ای و نظامی این کشور و ترور دانشمندان و متخصصینش قرار دارد. اسرائیل که مدعیست از دستیابی ایران به بمب اتمی جلوگیری کند [در حالی که تهران منکر هر گونه تلاشی برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای است]، دخالت خود را در این حوادث نه تایید و نه رد کرده است. در سال 2021، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رزمایش‌های نظامی گسترده‌ای را در نزدیکی مرز آذربایجان برگزار کرد. مقامات ایرانی آذربایجان را متهم کردند که به اسرائیل اجازه حضور نظامی در نزدیکی مرزها را داده است. آذربایجان پناه دادن به نیروهای اسرائیلی را تکذیب کرده و با برگزاری رزمایش نظامی با ترکیه در نزدیکی مرز ایران مقابله کرد.

5. در ژانویه چه اتفاقی افتاد؟

مقامات آذربایجان ایران را مسئول آنچه «حمله تروریستی» به سفارت خود در تهران توصیف می‌کنند، معرفی کردند. حتی یک مقام وزارت خارجه آذربایجان ادعا کرده حادثه حمله به سفارت‌خانه این کشور در تهران «از قبل برنامه ریزی شده» بوده است.  ایران گفته که بازجویی اولیه از مرد مسلح که توسط پلیس بازداشت شد، نشان داد که او به انگیزه‌های شخصی عمل کرده است.

   

اما در آذربایجان تلاش می‌شود که داستان جور دیگر جلوه داده شود. یک دیپلمات ارشد آذربایجان موضع ایران را «پوچ» خوانده و یکی‌ از وب‌سایت های خبری حامی دولت باکو، کالیبر، به نقل از منابع ناشناس در دولت علی‌اف مدعی شد «سرویس‌های ویژه» ایران پشت این حمله بوده‌اند. اکنون آذربایجان سفارت را بسته، فعالیت‌ها را تعلیق کرده و کارکنان و خانواده هایشان را از محل سفارت تخلیه و به خانه برگردانده است. وزارت امور خارجه این کشور هم به شهروندان نسبت به سفر به ایران هشدار داد.

6. یک درگیری احتمالی چگونه خواهد بود؟  

آغاز درگیری بین آذربایجان و ایران به سرعت ترکیه -عضو ناتو- را که یک پیمان دفاعی متقابل با آذربایجان دارد، درگیر خواهد کرد. ترکیه از دیرباز حامی اصلی و نظامی آذربایجان بوده و آشکارا از این کشور از طریق ارسال تسلیحات و حضور مستشاران علیه ارمنستان در جنگ 2020 حمایت کرد. اکنون نیروهای این کشور برای نظارت بر آتش‌بس آذربایجان-ارمنستان در کنار نیروهای روسی مستقر شده‌اند و 2000 سرباز حافظ صلح را به قره باغ کوهستانی اعزام کرده است. روسیه نیز یک پایگاه نظامی در ارمنستان دارد و دو کشور یک پیمان دفاعی دارند. هر گونه درگیری پای این کشورها را هم احتمالا باز خواهد کرد.

    7. از نظر اقتصادی چه چیزی در خطر است؟

درگیری مسلحانه بین ایران و آذربایجان می‌تواند پروژه‌های انرژی منطقه‌ای را به خطر بیندازد. بریتیش پترولیوم و شرکای آن از سال 1994 بیش از 70 میلیارد دلار در پروژه‌های توسعه انرژی و حمل و نقل آذربایجان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این پروژه‌ها شامل یک خط لوله نفتی به طول 1768 کیلومتر است که خروجی دریای خزر را به بندر جیهان ترکیه در دریای مدیترانه متصل می‌کند. آذربایجان هم‌چنین به ساخت 3500 کیلومتر خط لوله گاز طبیعی به اروپا از طریق گرجستان و ترکیه کمک کرد.

آذربایجان صادرات گاز خود را از 31 دسامبر به کشورهای اتحادیه اروپا از جمله یونان و ایتالیا از طریق کریدور گاز جنوبی تحت حمایت ایالات متحده آغاز کرد. در ماه ژوئیه، این کشور موافقت کرد که صادرات گاز طبیعی به اروپا را تا سال 2027 دو برابر کند.

اقتصادنیوز  

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: ایران و آذربایجان پروژه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۰۵۰۵۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تعاملات اقتصادی و سیاسی ایران با کشورهای دوست راهبرد برد- برد است

به گزارش حوزه سیاست و اقتصاد خبرگزاری تقریب، محمد مخبر عصر شنبه در حاشیه دومین اجلاس بین المللی ایران و آفریقا در دیدار «کنستانتینیو چیونگا» معاون رییس جمهور زیمباوه با اشاره به ظرفیت‌های بسیار زیاد دو کشور برای تأمین و گسترش همکاری های فی مابین افزود: تعاملات اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای دوست و جهان براساس راهبرد برد-برد است.

معاون اول رئیس جمهور تبادلات علمی و دانشجویی، توسعه حمل و نقل و حل مسائل مالی و بانکی برای تسهیل روابط بخش خصوصی دو کشور را از دیگر زمینه های همکاری های ایران و زیمباوه برشمرد و تأکید کرد: دو کشور باید با ارزهای ملی خود تعاملات اقتصادی انجام دهند و نیاز به ارز کشور سوم که دشمن مشترک دو ملت هم است، وجود ندارد و در این راستا باید برنامه مشترک و جامع ۱۰ ساله همکاری دو کشور تهیه و پیگیری و همچنین تفاهم نامه‌ها و قراردادهای امضا شده هر چه سریع‌تر اجرایی و عملیاتی شود.

کنستانتینو چیونگا معاون رییس جمهور زیمباوه نیز با اشاره به توسعه روابط دیپلماتیک دو کشور از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تأکید کرد: ایران و زیمباوه در یک مسیر حرکت می کنند و با وجود جدایی و مسیر طولانی جغرافیایی، اهداف مشترک بسیار زیادی در برابر نظام سلطه دارند.

وی همچنین با محکومیت حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق و تسلیت شهادت سرداران سپاه در این حمله تأکید کرد: تحریم‌های گسترده کشورهای غربی برای از بین بردن استقلال ایران و زیمباوه بوده است اما دو کشور می توانند با تعمیق روابط خود تحریم‌های دشمنان دو ملت را خنثی کنند.

وی همچنین با تأکید بر اجرای ۱۲ تفاهم نامه امضاء شده بین ایران و زیمباوه در دولت سیزدهم تصریح کرد: پیشرفت‌های شرکت های دانش بنیان و بخش خصوصی جمهوری اسلامی بسیار چشمگیر بوده است و به دنبال تقویت زیرساخت های همکاری دو جانبه براساس راهبرد برد-برد و بهره گیری از ظرفیت‌های ایران در زمینه های معدنی، انرژی، سلامت، پزشکی، کشاورزی، آبیاری مدرن و امنیت غذایی هستیم.

انتهای پیام/